ateşi yakalamak ne demek?

Ateşi Yakalamak(İngilizce özgün adıylaCatching Fire), Amerikalı romancı Suzanne Collins'in 2009'da yayımlanan distopik macera türündeki romanıdır. Roman, ayrıca Açlık Oyunları serisinin ikinci kitabıdır. Açlık Oyunları'nın (2008) devamı olan romanda Katniss Everdeen ile kıyamet sonrası bir dönemde yer alan Panem halkının hikâyesi ele alınmaya devam etmektedir. Önceki romandaki olaylardan sonra, baskıcı Capitol'e karşı bir isyan başlar ve Katniss ile aynı mıntıkadaki diğer haraç Peeta Mellark, Açlık Oyunları'nın özel bir yayını için arenaya geri dönmek zorunda kalır.

Kitabın ilk baskısı, 1 Eylül 2009'da Scholastic Corporation tarafından ciltli olarak yayımlandı ve kitap daha sonradan hem e-kitap hem de sesli kitap formatında piyasaya sürüldü. Ateşi Yakalamak, çoğunlukla eleştirmenler tarafından Collins'in yazımı, kitabın sonu ve Katniss karakterinin gelişimi gibi açılardan olumlu yorumlar aldı. Eleştirmenlere göre romanın ana temalarını hayatta kalma, otoriter rejim, isyan ve bağımsızlığa karşı dayanışma oluşturmaktadır. Kitap, yalnızca ABD’de 19 milyondan fazla kopya sattı.

Kitabın Açlık Oyunları: Ateşi Yakalamak adlı film uyarlaması 22 Kasım 2013'te gösterime girdi.

Konu

Önceki romanda 74. Açlık Oyunları'nı kazandıktan sonra Katniss Everdeen ile Peeta Mellark, Panem'in en yoksul bölgesi olan 12. Mıntıka'ya -evlerine- geri döner. Katniss ve Peeta'nın ülkeyi "Zafer Turu"na çıkacağı gün, Başkan Snow beklenmedik bir şekilde Katniss'i ziyaret eder ve Katniss'e Açlık Oyunları'ndayken yaptığı meydan okumanın mıntıkalarda isyana neden olduğunu söyler. Snow, Katniss'i insanları hareketlerini Capitol'e karşı olduğu için değil Peeta'ya aşık olduğu için yaptığına inandırması için tehdit eder, aksi halde sevdikleri öldürülecektir.

İlk durak, Katniss'in ölen arkadaşı ve Açlık Oyunları'ndaki müttefiki Rue'nun yaşadığı yer olan 11. Mıntıka'dır. Tören sırasında Katniss; Rue ve aynı zamanda hayatını bağışlayan Thresh'e karşı duygularını ifade eden doğaçlama ve içten bir konuşma yapar. Konuşmasını bitirdiği anda yaşlı bir adam, Rue'nun arenadayken Katniss'e güvende olduğunu belirten ıslığını çalar. Herkes, Katniss'i selamlar ve Katniss'in Rue'ya veda etmek için kullandığı hareketin aynısını kullanırlar. Yaşlı adam hemen orada Katniss'in gözlerinin önünde infaz edilir.

Katniss ve Peeta, geri kalan mıntıkalara ve Capitol'e gider. Başkan Snow'u yatıştırmak umuduyla Peeta, televizyonda yayınlanan bir röportaj sırasında Katniss'e evlilik teklifinde bulunur. Katniss teklifi kabul eder fakat Snow, Katniss'in genel performansından memnun değildir ve sevdikleri konusunda içine korku düşürür.

12. Mıntıka'ya dönüş yolunda Katniss tesadüf eseri, 8. Mıntıka'da bir isyan başladığını keşfeder. Daha sonra bu mıntıkadan Bonnie ve Twill adında iki sığınmacıyla tanışır. Sığınmacılar, 13. Mıntıka'nın tamamen yok edildiğinin Capitol'ün uydurması olduğunu ve kendilerininse kalanların yeraltı sığınaklarında yaşadığını umarak 13. Mıntıka'ya gitmeye çalıştıklarını söylerler.

75. Açlık Oyunları, üçüncü "Çeyrek Asır Oyunları"dır ve Capitol tarafından oyunların her 25. yılında özel bir etkinlik uygulanmaktadır. Üçüncü Çeyrek Asır Oyunları'nda her mıntıkadan oyunları kazananların seçilip yarıştırılacağı duyurulur. 12. Mıntıka'nın kazananları oldukları için kızlardan Katniss ile erkeklerden Peeta veya Haymitch, oyunlarda tekrar yarışacaktır. Katniss, Peeta'yı hayatta tutmaya kendini adar. Eğer kurada Peeta'nın adı çıkarsa Peeta yerine Haymitch'in gönüllü olmasını Haymitch'ten ister. Kurada Haymitch'in adı çıkar fakat Katniss'i korumak için Peeta, Haymitch'in yerine gönüllü olur.

Capitol'deyken Haymitch; Katniss ile Peeta'nın bu sefer müttefike ihtiyaç duyacaklarını söyler. Katniss, en zayıf haraçlardan bazılarıyla ittifak kurmayı ister.

Arena, tuzlu bir su gölünü çevreleyen bir ormandır. Katniss ile Peeta, on yıl önce oyunlarını kazanan 4. Mıntıka'dan dikkat çekici bir yakışıklılığa sahip Finnick Odair ile Finnick'in 80 yaşındaki akıl hocası Mags ile takım oluştururlar. Ormandayken Peeta, dairesel arenayı çevreleyen neredeyse görünmez güç alanına dokunduğunda devrilir. Finnick, Peeta'yı iyileştirmeyi başarır. Grup daha sonra zehirli bir sisten kaçmak zorunda kalır ve bu sırada Finnick, Mags'i taşır. Gücünü kaybetmiş olan Peeta, daha fazla kaçamayınca Mags, kendini feda ederek sisin içine doğru gider böylece Finnick, Peeta'ya yardım eder. Katniss, Peeta ve Finnick, 7. Mıntıka'nın alaycı ve acımasız galibi Johanna Mason ile 3. Mıntıka'nın "son derece akıllı" denen çifti Beetee ve Wiress'ın ekibine dahil olur. Wiress, arenanın saat gibi düzenlendiğini fark eder. Bu düzeneğe göre arenada meydana gelen her bir tehlike, sabit ve öngörülebilir bir zamanda meydana gelmekte ve bir saat sürmektedir.

Wiress, oyunlar için hayatları boyunca eğitilen ve genellikle oyunları kazanan 1, 2 ve 4. zengin mıntıkalardan gelen kariyerler tarafından sinsi bir şekilde öldürülür fakat kariyerler daha fazla kayıp verir. Katniss, 2. Mıntıka'nın sağ kalan kariyerleri Brutus ile Enobaria'yı elektrik çarpması için yıldırımdan yararlanmaya dair Beetee'nin planını öğrenir. Düşmanları planlarına müdahale edince Katniss, yay ve okunu kullanarak yıldırımı güç alanına doğru yönlendirir ve böylece arenayı yok eder. Katniss, yıldırımdan ötürü bilincini kaybeder.

Katniss uyandığında Finnick, Beetee ve Haymitch ile 13. Mıntıka'ya doğru gitmektedir. Peeta ile Johana'nın Capitol tarafından yakalandığını öğrenir. İsyanın yaşayan sembolü olduğu için yarışmacıların yarısının kendi aralarında onu arenadan kurtarmak için gizli bir plan yaptığı Katniss'e söylenir. Katniss'in en yakın arkadaşı ve olası sevgilisi Gale, Katniss'i ziyaret eder ve yok edilmesinden hemen önce 12. Mıntıka'da Katniss'in ailesiyle orada yaşan bazı kişileri kurtardığını Katniss'e söyler.

Temalar

Ateşi Yakalamak kitabının ana temaları arasında hayatta kalma, fedakârlık ve karşılıklı dayanışma ile bağımsızlık arasındaki çatışma yer almaktadır. Eleştirmen Margo Dill'e göre "[Ateşi Yakalamak'ta] Katniss ve Peeta kesinlikle birbirine bağlıdır. İkisi de hayatta kalmak için birbirlerine yardım eder. Aslında her biri, diğerinin hayatta kalmasını kendisinin hayatta kalmasından daha fazla ister." Dill, bu durumun her iki karakterin ölme olasılığını artırdığını belirtti.¹

Hükûmet kontrolü, hem kitapta hem de tüm üçleme boyunca ele alınan bir başka önemli temadır. İlk isyanın bastırılmasından sonra Capitol, vatandaşların hayatlarını kısıtlamak ve kontrol etmek için kurallar belirler. Dill tarafından bu konuda verilen bir örneğe göre "75. Geleneksel Açlık Oyunları, Katniss ve Peeta'nın bir kez daha tehlikeye girmesine neden olan 'yeni' kurallara sahiptir. Son açlık oyunlarından sonra vatandaşlarda yeşeren umudu yok etmek için mıntıkalara daha fazla 'barış muhafızları' yerleştiriliyor."² Üçlemede yer alan diğer bir ana tema ise medya ve popüler kültürün toplumun duyguları, istekleri ve görüşleri üzerinde sahip olduğu etki veya güçtür. Kitaptaki diğer temalar ahlak, itaat, fedakârlık, kurtuluş, sevgi ve hukuktur.³

Yayımlanma geçmişi

Ateşi Yakalamak ilkin 8 Eylül 2009'da ciltli olarak yayımlanacaktı fakat hem perakendecilerin kitabın İşçi Bayramı öncesinde yayımlanmasını istemesi hem de birçok okurun okulların başlaması öncesinde yayımlanması istenmesinden ötürü kitabın yayım tarihi 1 Eylül'e alındı.⁴ Aynı gün romanın sesli kitap versiyonu da piyasaya sürüldü.⁵ Okuma kopyaları, New York City'deki BookExpo America ile bazı kitapçılarda yer aldı,⁶ ve Scholastic Corporation'ın Mayıs 2009'da düzenlediği "Nasıl Hayatta Kalırdınız" yazı yarışmasında ödül olarak sunuldu. e-Kitap sürümü, 3 Haziran 2010'da satışa çıktı.⁷ Ateşi Yakalamak, ilkin 350 bin kopya sattı⁸ ve Şubat 2010'a kadar satış miktarı 750 bini geçti.⁹ Romanının devamı olan serinin üçüncü kitabı Alaycı Kuş (Mockingjay), 24 Ağustos 2010'da yayımlandı.¹⁰¹¹ Mart 2012'deki verilere göre kitap, 10 milyon kopya sattı.¹²

Eleştirel karşılama

Ateşi Yakalamak, eleştirmenler tarafından genellikle olumlu yorumlar aldı. Publishers Weekly kitap ile ilgili şunları yazdı: "Bu ikinci bölüm, ilk kitaptaki olayları özetlemek için çok fazla zaman harcasa da okurların meydana gelmesini umduğu heyecan verici eylemlerin oluşmasıyla hayal kırıklığına uğratmıyor."¹³ Booklist, "süssüz bir düzyazının, muhteşem hızlı ve heyecanlandırıcı bir dünya yaratma konusundan nasıl yeni bir pencere açtığını" yazdı.¹⁴ The New York Times da olumlu bir yorumda bulunarak "Collins, nadir bir şey yaptı. İlk kitabı iyileştiren bir devam yazdı. Bir okur olarak heyecanlı ve hatta umutlu hissettim: Bu, serinin ve karakterlerinin aslında bir yere doğru ilerlemesi olabilir mi?" diye yazdı. Eleştirmen ayrıca Collins'i Katniss karakterindeki gelişiminden ötürü övdü.¹⁵ The Plain Dealer ise "Ateşi Yakalamak'ın son cümlesi okurların nefesini kesecek." diye yazdı.¹⁶

Kitap hakkında olumsuz eleştiriler de yapıldı. The Plain Dealer'daki aynı eleştiride hoşnutsuzluğunu "150 sayfalık romantik kararsızlıktan sonra geçmek için ayaklarını [nasıl da] yere vurduğu" şeklinde dile getirdi.¹⁷ Entertainment Weekly'deki bir eleştiride kitabın ilkine göre daha zayıf olduğunu belirtildi ve "Katniss, oyunlardaki mülayim takım arkadaşı Peeta Mellarak'a aşıkmış rolü yapar ancak çocukluk arkadaşı Gale'in özlemini çeker. Fakat neden? Bu iki hayali, zayıf erkek arasında Peeta'nın uyuşuk bir isminin olması gerçeği dışında küçük bir fark var. Collins, örneğin Alacakaranlık'ı ürkütücü bir şekilde çekici kılan erotik enerjiyi hiçbir şekilde oluşturamıyor." diye yazdı.¹⁸

Ek olarak Time dergisi Ateşi Yakalamak romanını 2009'un en iyi 100 kurgusal kitabı listesinde dört numaraya yerleştirirken¹⁹ People dergisi ise 2009'un En İyi Kitabı listesinde kitabı sekizinci sırada gösterdi.²⁰ Roman ayrıca 2009'da Publishers Weekly'nin Yılın En İyi Kitabı kategorisinde ödül aldı.²¹

Film uyarlaması

Lionsgate, romanın Açlık Oyunları film uyarlama serisinin devamı olarak Açlık Oyunları: Ateşi Yakalamak adıyla 22 Kasım 2013'te gösterime gireceğini duyurdu.²² Nisan 2012'de, Açlık Oyunları'nın yönetmeni olan Gary Ross'un "sıkı" ve "yoğun" programından ötürü devam filminde yer almayacağı belirtildi.²³ 3 Mayıs 2012'de Francis Lawrence'ın Açlık Oyunları: Ateşi Yakalamak filminin yönetmeni olduğu resmî olarak açıklandı.²⁴ Filmde Johanna Mason rolüyle Jena Malone,²⁵ Plutarch Heavensbee rolüyle Philip Seymour Hoffman,²⁶ Mags rolüyle Lynn Cohen,²⁷ Gloss rolüyle Alan Ritchson,²⁸ Finnick rolüyle Sam Claflin²⁹ ve Beetee rolüyle Jeffrey Wright³⁰ yer aldı. Filmin yapım aşaması resmî olarak 10 Eylül 2012'de başladı ve 21 Aralık 2012'de tamamlandı.³¹ İlk çekim Atlanta ve çevresinde gerçekleşti. 11. Mıntıka'nın birçok sahnesi, Macon County, Georgia'nın kırsal bölgelerinden de çekilirken geri kalan sahneler Hawaii'de çekildi. Orman sahnelerin bazıları New Jersey'deki Oakland'da çekildi.³²

Film, 800 milyon ABD doları hasılat elde ederek 2013'te box office'te en çok hasılat elde eden beşinci filmi oldu³³ ve eleştirmenler tarafından olumlu yorumlar aldı.